ΠΡΑΞΙΣ Δικηγορική

Παντελεήμων Ρεντούλης

Αναστολή διενέργειας πλειστηριασμών για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων που δεν υπερβαίνουν το ποσόν των 200.000 €

Παρατηρήσεις στην υπ' αριθμόν 12521/2012 ΜΠρΑθ

Δημοσιευμένο στο ΕφΑΔ 2013 σ. 80-83

1. Η σχολιαζόμενη απόφαση ασχολήθηκε με το ζήτημα της αναστολής διενέργειας πλειστηριασμών για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων που δεν υπερβαίνουν το ποσόν των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €), όταν αυτοί επισπεύδονται από πιστωτικά ιδρύματα, κρίνοντας ότι το ως άνω όριο των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €) ισχύει ανά απαίτηση, διότι σε αντίθετη περίπτωση τα επισπεύδοντα την αναγκαστική εκτέλεση πιστωτικά ιδρύματα θα μπορούσαν να σωρεύουν στη διαδικασία αναγκαστικής εκτελέσεως περισσότερες απαιτήσεις τους κατά του ίδιου οφειλέτη, προκειμένου με τον τρόπο αυτόν το σύνολο της προς εκτέλεση αξιώσεως να υπερβαίνει το ανωτέρω όριο.

2. Ειδικότερα, η σχολιαζόμενη απόφαση έκρινε ότι η καθ’ ης τράπεζα, με το να συνενώσει δύο απαιτήσεις της, ώστε το συνολικό τους ποσό να υπερβαίνει το όριο των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €), ενώ καμμία εξ αυτών μεμονωμένα δεν το ξεπερνούσε, προκειμένου δια της συνενώσεως αυτής να καταστεί δυνατός  ο εκπλειστηριασμός των ακινήτων των αιτούντων, καταστρατήγησε το γράμμα του νόμου. Στο ίδιο ακριβώς δικανικό συμπέρασμα με την ίδια ή παρόμοια αιτιολογία της καταστρατήγησης κατέληξαν και άλλες αποφάσεις, όπως η υπ’ αριθμόν 138/2011 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρεθύμνου (ΕΕΜΠΔ 2012/113), καθώς και η πιο πρόσφατη υπ’ αριθμόν 82/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Λαμίας (ΝΟΜΟΣ).

3. Όλες οι ανωτέρω αποφάσεις εκκινούν το δικανικό τους συλλογισμό, λαμβάνοντας εσφαλμένως ως δεδομένο ότι το γράμμα και η τελολογία της διατάξεως που προβλέπει την προαναφερθείσα αναστολή επιτάσσει το ως άνω όριο των 200.000 € να ισχύει ανά απαίτηση. Ωστόσο, από τη γραμματική διατύπωση της διατάξεως αυτής δύσκολα μπορεί να εξαχθεί ασφαλώς και αναντίρρητα τέτοιο συμπέρασμα.

4. Συγκεκριμένα, στη διάταξη του άρθρου 46 του ν. 3986/2011 αναφέρεται επί λέξει: «Αναστέλλονται από την 1η Ιουλίου 2011 έως την 31η Δεκεμβρίου 2011 οι πλειστηριασμοί, οι οποίοι επισπεύδονται για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων που δεν υπερβαίνουν το ποσόν των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ από πιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες παροχής πιστώσεων και από τους εκδοχείς των απαιτήσεων αυτών». Η ίδια ακριβώς διατύπωση επαναλαμβάνεται και στα υπόλοιπα κανονιστικά κείμενα που προβλέπουν τη χρονική παράταση της άνω αναστολής.

5. Εκ της ανωτέρω διατυπώσεως όχι μόνο δεν προκύπτει το δικανικό συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η σχολιαζόμενη απόφαση, αλλά αντιθέτως από τον πληθυντικό αριθμό που περιλαμβάνεται στη φράση «ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων» συνάγεται το εντελώς αντίθετο ότι, δηλαδή, το όριο των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €) δεν έχει θεσπιστεί ανά απαίτηση, αλλά ανά δανειστή και οφειλέτη, όπερ σημαίνει ότι εάν μεταξύ του ιδίου πιστωτικού ιδρύματος ως δανειστή και του ιδίου οφειλέτη υφίστανται περισσότερες απαιτήσεις εξοπλισθείσες με τίτλο εκτελεστό, των οποίων το άθροισμα υπερβαίνει το άνω όριο, τότε ουδόλως τίθεται θέμα αναστολής του τυχόν επισπευδόμενου πλειστηριασμού.

6. Η αντίθετη κρίση στην οποία κατέληξε η σχολιαζόμενη απόφαση δεν βρίσκει έρεισμα όχι μόνο στο γράμμα, αλλά ούτε και στην τελολογία της άνω διατάξεως και τούτο διότι από το γεγονός ότι ο νομοθέτης πιθανώς αποσκοπούσε στη διευκόλυνση και στην προστασία των οφειλετών που δεν μπορούν λόγω της οικονομικής κρίσης να είναι συνεπείς στις οικονομικές υποχρεώσεις τους δεν μπορεί να εξαχθεί όχι μόνο με νομικούς, αλλά και με αμιγώς λογικούς όρους, το συμπέρασμα ότι το όριο των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €) αναφέρεται σε κάθε απαίτηση ξεχωριστά και όχι στο σύνολο των τυχόν απαιτήσεων που μπορεί να έχει το ίδιο πιστωτικό ίδρυμα κατά του ίδιου οφειλέτη.

7. Ο νομοθέτης, πέρα από τις πολλές νομικές διεξόδους που θέσπισε με το ν. 3869/2010, παρέσχε ουσιαστική και αποτελεσματική προστασία στους δανειολήπτες οφειλέτες που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων, απαγορεύοντας σε πρώτο στάδιο την εκπλειστηρίαση ακινήτων που αποτελούν πρώτη κατοικία, στη συνέχεια δε απαγόρευσε και τη διενέργεια πλειστηριασμών άλλων, πλην της πρώτης κατοικίας, ακινήτων, για απαιτήσεις που δεν υπερβαίνουν το προαναφερθέν όριο των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €), χωρίς να νομοθετήσει ότι το όριο αυτό αφορά κάθε απαίτηση ξεχωριστά και όχι το σύνολο των απαιτήσεων του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος έναντι του ίδιου οφειλέτη.

8. Λαμβανομένων υπ’ όψιν των ανωτέρω, η χωρίς έρεισμα στο γράμμα του νόμου τελολογική ερμηνεία της ανωτέρω διατάξεως, στην οποία κατέληξε η σχολιαζόμενη απόφαση, καθίσταται εξαιρετικά προβληματική και εξ απόψεως συνταγματικού δικαίου, δεδομένου ότι περιορίζει υπέρμετρα το δικαίωμα δικαστικής προστασίας και ακροάσεως (άρθρο 20 § 1 Σ), στο οποίο περιλαμβάνεται και η αναγκαστική εκτέλεση, τη στιγμή που υπάρχει πλέον ισχυρή και πολυεπίπεδη νομοθετική προστασία των οφειλετών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων λόγω της οικονομικής κρίσης (αναστολή πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, ν. 3869/2010).

9. Προς την ορθή αυτή κατεύθυνση κινήθηκαν η υπ’ αριθμόν 424/2011 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κιλκίς (ΝΟΜΟΣ), καθώς και η υπ’ αριθμόν 3154/2010 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Λαρίσης (ΕΠΟΛΔ 2011/129 με σημείωμα Π. Αρβανιτάκη), προσθέτοντας στην αιτιολογία τους το ορθό επιχείρημα ότι η άποψη που υιοθέτησε η σχολιαζόμενη απόφαση, πέραν του ότι δεν βρίσκει έρεισμα ούτε στο γράμμα ούτε στο σκοπό του νόμου, οδηγεί επιπροσθέτως στο ανεπιεικές αποτέλεσμα για έναν οφειλέτη ο οποίος οφείλει μόνο μια απαίτηση ύψους άνω των διακοσίων χιλιάδων ευρώ (200.000 €) να μπορεί να επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση και για άλλον οφειλέτη ο οποίος οφείλει στο ίδιο πιστωτικό ίδρυμα περισσότερες απαιτήσεις, εκάστη των οποίων δεν υπερβαίνει το άνω όριο, να αναστέλλεται η διενέργεια του επισπευδόμενου πλειστηριασμού.